Passende hulp wanneer contact met een van de ouders niet in het belang van het kind is

Het is momenteel een heet hangijzer: hoe wordt er omgegaan met kinderen in de rechtspraak? Telt hun stem echt mee? Hoe ervaren kinderen hun participatie in juridische procedures in het familierecht? Stichting Villa Pinedo heeft onlangs een peiling gedaan onder kinderen die zelf hun verhaal hebben mogen doen in de rechtbank. Hier kwam een dikke onvoldoende uit: 4.3. Hoe is dit voor kinderen die zich niet alleen in de woelige periode van een scheiding van hun ouders bevinden, maar ook nog eens zelf traumatische ervaringen hebben opgedaan in het contact met een van die ouders? Is hier speciale aandacht voor? Extra training bij rechters die deze kinderen spreken? Betere psychologische/ pedagogische, maar vooral trauma-sensitieve begeleiding van deze kinderen?

Er is nog weinig bekend over kinderen die vanwege traumatische ervaringen door psychiatrische en/of geweldsproblematiek bij een van de ouders geen contact meer willen, nadat ouders uit elkaar zijn gegaan. Ook ontbreekt inzicht in de behoefte aan ondersteuning en hulp van deze kinderen en de ouders. Uit het onderzoek wat het Verwey Jonker Instituut in opdracht van Stichting Kind in Crisis (KiC) heeft uitgevoerd blijkt dat hier nog te weinig afstemming plaatsvindt met wat het kind in kwestie nodig heeft. In het rapport wordt op grond van literatuuronderzoek, casusonderzoek en groepsgesprekken met professionals op deze problematiek ingegaan.

Aanbevelingen naar aanleiding van het onderzoek

• Vergroot de kennis in de keten
• Geef meer ruimte aan het pedagogische belang van het kind, waaronder veiligheid
• Heb meer aandacht voor de stem van het kind in het juridische traject
• Verricht meer onderzoek naar voorwaarden voor contact bij (jonge) kinderen en naar de vertaalslag van good practices uit het buitenland

Uit het onderzoek komt naar voren dat contact met beide ouders alleen het beste is voor het kind wanneer het veilig genoeg is en ouders goed genoeg kunnen opvoeden. Als kinderen onveiligheid en geweld meemaken, is de negatieve impact hiervan vaak groter dan het positieve effect van regelmatig contact met beide ouders na scheiding. Door geen contact te hebben met de agressieve/ onveilige ouder ontstaat rust en ruimte en voelt het kind zich veiliger en zelfverzekerder. Belangrijk om hierbij op te merken dat er nu veelal vanuit een vertaling van de wet van gelijkwaardig ouderschap, die sinds 2009 van kracht is, wordt gekeken. De misvatting bestaat dat gelijkwaardig gelijkstaat aan een fifty-fifty verdeling van de zorgtaken. Dit is echter nergens bij wet vastgelegd. En gaat voorbij aan wat voor het individuele kind het beste is. Ook scheiden is, net als de bijbehorende verdeling van zorgtaken voor de kinderen, maatwerk.

Het is van groot belang dat er meer oog komt voor de verschillende dynamieken binnen gescheiden gezinnen. Is het veilig voor de kinderen in het gezin? En wanneer er vermoedens zijn van onveiligheid; hoe gaan we hier mee om? Dit om te voorkomen dat gezinnen zonder meer onder de kapstok ‘Complexe scheiding’ worden geplaatst. Hierdoor ligt de focus namelijk op de twee ouders, die er toch vooral samen uit zouden moeten komen. Niet op het kind en wat het kind nodig heeft.

Download het onderzoek hier